بدان که رغبت به دنیا، موجب احتجاب از حق و بازماندن از سلوک الی اللّٰه است، و مقصود از دنیا، هر چیزی است که انسان را از حق تعالیٰ به خود مشغول کند. و چون این معنی در عالم ملک بیشتر تحقق دارد، این اسم احق است از برای آن. و اشارۀ به این معنی است همین حدیث مصباح الشریعه که زهد را تعبیر فرماید به ترک هر چیزی که انسان را از حق تعالیٰ مشغول کند و غافل نماید.
و اهل معرفت، حجب نورانیّه و ظلمانیّه را ـ که در حدیث است که از برای خدای تعالیٰ هفتاد هزار حجاب از نور است و هفتاد هزار حجاب از ظلمت ـ به وجود اشیاء و عوالم و تعیّن آنها تفسیر فرمودند؛ چه که اشتغال به هر یک، انسان را از وجه جمالِ جمیل محروم و محجوب نماید. و گاهی ازاین حجب کثیره به حسب کلیّات به هفت حجاب تعبیر شده، چنانچه در احادیث شریفه وارد است.
کتابشرح حدیث جنود عقل و جهلصفحه 300 در باب سجده وارد است که سجود به تربت قبر حسین بن علی ـ علیهما السلام ـ خرق کند حجابهای هفت گانه را و ممکن است، این هفت حجاب فوق این حجب باشد، چنانچه از حدیث «علل» ظاهر شود.
از علل به سند خود از هشام بن الحکم نقل نموده که گفت: به حضرت ابی الحسن موسی ـ علیه السلام ـ گفتم: به چه علّت در افتتاح نماز، هفت تکبیر افضل شده است؟ فرمود: «ای هشام! همانا خلق آسمانها هفت است و زمینها هفت است و حجابها هفت است، پس چون سیر داده شد در شب معراج پیغمبر، و گردید نزدیک به پروردگار خود کَـ «قَابَ قَوْسَیْنِ أوْ أدْنیٰ»، رفع شد از برای او حجابی از حجب حق، پس تکبیر گفت رسول خدا و بنا کرد کلماتی را که در افتتاح است گفتن. پس چون رفع حجاب دوّم شد، تکبیر گفت. پس لازالَ چنین بود، تا به هفت حجاب رسید و هفت تکبیر گفت. و از این جهت است که در نماز برای افتتاح، هفت تکبیر گفته شود».
در هر صورت، وجود هر موجود یا عالم حجابی است، و تعیّن آن نیز حجابی است. و این حجب انسان را از جمال محبوب بازدارد و دلبستگی به هر چه که غیر حق است، خار طریق سلوک الی اللّٰه است. پس سالک الی اللّٰه و طالب وصول به لقاء اللّٰه و صعود به معارج معارف الهیّه، این خار طریق را باید با ریاضت شرعی از بین بردارد. و با دلبستگی و علاقه مندی به غیر حق و تبعیت از
کتابشرح حدیث جنود عقل و جهلصفحه 301 شهوات بطن و فرج، عروج به کمالات روحانیّه و وصول به لقاء جمال جمیل امکان ندارد، بلکه کلیه حجب به یک معنی به خود انسان رجوع کند:
تو خود حجاب خودی حافظ از میان برخیز
بینی و بینک «إنّیّی» یُنازِعُنی فارفعْ بلُطفِکَ «إنّیّی» مِنَ البیْنِ
تفصیل این اجمال عجالتاً با این حال مناسب نیست.
کتابشرح حدیث جنود عقل و جهلصفحه 302